بهترین نحوه برخورد با نوجوان پرخاشگر
از نگاه مشاوره روانشناسی نوجوان شاید بتوان گفت که نوجوانى یکى از مهم ترین مراحل عمر آدمى محسوب مىشود. نوجوان که دوره کودکى را گذرانده، پیش از هر چیز، درصدد یافتن هویت و شخصیت خود است، ولى این موضوع هرگز به آسانى محقق نمی شود.
پرخاشگری و عصبانیت نوجوان
نوجوان حاضر نیست از تمام روشهاى بزرگسالان پیروى کند و بى چون و چرا همه ویژگی های شخصیت خود را با آنان هماهنگ سازد، بلکه برعکس همواره نوعى مخالفت و تضاد بین نوجوانان و بزرگسالان وجود داشته است.
علت عصبانیت نوجوان
به طور کلی عوامل موثر در پرخاشگری و رفتارهای تند نوجوانان را می توان به سه دسته تقسیم کرد:
1- عوامل زیست شناختى: روانشناسان حوزه روانشناسی نوجوان در پژوهشهاى خود به این نتیجه رسیدند که افزایش ترشّح هورمون تستوسترون (معروف به هورمون پرخاشگری) در سطح خون موجب پرخاشگرى مىشود و همچنین کاهش یا پایین بودن قند خون به عنوان یکی دیگر از عوامل، موجب بروز خشونت و تمایلات پرخاشگرانه در فرد می‌گردد.
2- عوامل روانشناختى مانند افسردگى، الگوهاى شخصیتی و تأثیر احساس گناه
3- عوامل فرهنگى، اجتماعى، اقتصادى و محیطى مانند خانواده، فقر، تأثیرات الگویى، تأثیرات پاداش و تأیید اجتماعى و تأثیر وسایل ارتباط جمعى. برای درمان پرخاشگری، گام اول شناخت و ریشه‌یابی علت یا علل پرخاشگری است. با شناخت این عوامل می‌توان همکاری‌های لازم را برای کاستن از میزان و شدّت پرخاشگری ارائه کرد.
نحوه برخورد با نوجوان پرخاشگر از نگاه مشاوره روانشناسی نوجوان
وقتی نوجوان شما عصبانی می شود و صدایش را بلند می کند، چه می کنید؟ بسیاری از ما فکر می کنیم برای اینکه بزرگی و برتری خودمان را نشان دهیم باید ما هم داد بزنیم و صدایمان را بلندتر از صدای او کنیم، اما آیا این کار فایده ای هم دارد؟ یا اینکه نوجوان را به بلندتر کردن صدایش تشویق می کند و بحث و مشاجره ای طولانی به راه می اندازد؟
پیشنهاد مشاوره روانشناسی نوجوان این است که والدین در تمام مشاجره هایی که ایجاد می شود شرکت نکنند. وقتی فرزند شما داد می زند بسیار طبیعی است که شما هم میل به داد زدن داشته باشید. این میل آنقدر شدید است که گاهی نمی توانید در برابرش تاب بیاورید ولی تن دادن به این غریزه ممکن است به قیمتی گران برای شما و فرزندتان تمام شود. وقتی شما هم مقابله به مثل کرده و با صدایی بلندتر بر سر نوجوانتان فریاد می زنید، او را به مقابله جدیدتر دعوت می کنید و پایه یک مشاجره را بنا می نهید. همین کار باعث می شود که بحث و دعوایی طولانی آغاز شود. در این مواقع بهتر است در یک جلسه بحث و گفت‌وگو با جمع خانواده با احترام و همکاری مشکلات و مشاجرات را حل کنید. در این جلسات، جو همراه با محبت و احترام ایجاد می‌شود و نوجوان مهارت‌های اجتماعی، مسئولیت‌پذیری و همکاری را فرامی گیرد. به پیشنهاد مشاوره روانشناسی نوجوان بهتر است در این گونه جلسات کارهای مهم و باارزش را به فرزندان محول کنید. متاسفانه بسیاری از والدین و معلمان، کارهایی را که نوجوانان می‌توانند انجام دهند، خودشان بر عهده می‌گیرند. اگر نوجوانان در فعالیت‌های مختلف شرکت کنند، احساس وابستگی می‌کنند.
از دیدگاه مشاوره روانشناسی نوجوان، بهترین راه تشویق نوجوان برای کنترل خشم، آن است که وقتی را برای او اختصاص دهیم. بسیاری از والدین که مدت کوتاهی با نوجوان ناسازگار همراهی کرده‌اند، شاهد تغییرات عمده در رفتار او بوده‌اند. با تشویق نوجوان او احساس وابستگی می‌کند و انگیزه بدرفتاری‌اش از بین می‌رود. در نتیجه بهتر است به‌جای اهمیت دادن به اشتباهات نوجوان، رفتارهای مثبت او را تشویق کنید. مشاوره روانشناسی نوجوان همچنین می گوید والدین باید سرمشق فرزندان باشند و به آنان احترام بگذارند. مهربانی نشانه احترام به نوجوان و قاطعیت نشانه احترام به خود است. اما این امر هنگام دعوا و اختلاف چندان آسان نیست.
توصیه های مشاوره روانشناسی نوجوان به والدین
1- داد نزنید، لعنت و دشنام نفرستید، اسم نگذارید: یادتان باشد برای رفتار بد هیچ عذر و بهانه ای قبول نیست حتی اگر این رفتار از شما والدین سر بزند. همانطور که شما از فرزندتان نمی پذیرید، شما هم حق ندارید از فرزندتان با دشنام دادن و داد و فریاد و لقب های زشت انتقام بگیرید. بد حرف زدن و دشنام دادن به نوجوانتان تنها کارها را خراب تر می کند. هم در کوتاه مدت، یعنی در مشاجره اخیر و هم در درازمدت، چون نه تنها رفتار فرزندتان را تغییر نمی دهد بلکه رابطه او و شما را در درازمدت خراب می کند.
2- تهدید نکنید: بهتر است وقتی دعوا و مشاجره داغ است فرزندتان را تهدید نکنید. مثلا گفتن اینکه «اگر تمامش نکنی، رایانه ات را ? روز ازت می گیرم!» باعث نمی شود که فرزندتان ناگهان داد و فریادش را تمام کند و به اتاقش برود. در عوض این تهدید او را بیشتر عصبانی می کند و به ادامه مشاجره تشویق می شود. بهتر است اگر هم تهدید می کنید بیان آن را تغییر دهید، مثلا بگویید اگر به اتاقت نروی و آرام نشوی، به علت این رفتار عواقبی در انتظارت خواهد بود و سپس اتاق را ترک کنید.
3- سعی نکنید کنترلش کنید: این کار یکی از بزرگترین عوامل لغزش والدین است. اغلب والدین هر روز سعی می کنند فرزندان خود را کنترل کنند. علتش هم برداشت غلطی است که از مسئولیت والدین نسبت به فرزندان دارند. اگر فرزندتان را همیشه پاسخگو نگه دارید به این معنی نیست که همیشه مطیع شما باشد. حتی به این معنی نیست که نوجوان همیشه محدودیت ها و قوانین را رعایت کند. مسئولیت شما در برابر فرزندتان این است که قوانین و محدودیت ها را به او نشان دهید و برای او تشویق و تنبیه متناسب با رفتاری که در هنگام رعایت و یا شکستن قوانین دارد، در نظر بگیرید. البته هدف این است که جلوی قانون شکنی فرزندتان را بگیرید. مسئولیت شما هدایت است و نه کنترل کردن.
5- سعی نکنید پیروز شوید: اگر شما از آن دسته والدین هستید که به دست گرفتن کنترل اوضاع را با بیرون رفتن از اتاق و آرام کردن خودتان انجام می دهید، این مورد را ندیده بگیرید و به کارتان ادامه دهید. در غیر این صورت به یاد داشته باشید که اگر در هر مشاجره کوچک بر فرزندتان پیروز شوید، در جنگ شکست خواهید خورد. البته این کلمات زیاد مناسب نیست چون این مفهوم را در ذهن ایجاد می کند که شما و فرزندتان با هم دشمن هستید. در حالی که فرزند شما نیاز دارد که مهارت های حل مساله را یاد بگیرد.
6- برای برخورد با عصبانیت نوجوان قوانین و پیامدها را مشخص کنید: مشاوره روانشناسی نوجوان همچنین توصیه می کند زمانی که شما و فرزندتان آرام هستید برای او توضیح دهید که هیچ اشکالی ندارد که او احساس خشم داشته باشد و این احساس امری طبیعی است، اما روش هایی که او برای ابراز خشم خود به کار می برد غیر قابل پذیرش هستند و اگر او فریاد بزند با پیامدهایی روبه رو خواهد شد. افراد در دوره نوجوانی بیش از هر زمان دیگری به قانون نیاز دارند.
